Zakład Petrologii Eksperymentalnej
Zakład Petrologii Eksperymentalnej został utworzony w 2009 roku z inicjatywy profesora Jacka Puziewicza. Obecnie Zakład tworzą:
prof. dr hab. Jacek Puziewicz – Kierownik
dr Wojciech Bartz
dr hab. Maciej Górka prof. UWr.
dr hab. Jakub Kierczak prof. UWr.
dr hab. Magdalena Matusiak-Małek
dr hab. Anna Pietranik prof. UWr.
dr hab. Anna Potysz prof. UWr.
Tradycją Zakładu jest udział doktorantów w badaniach prowadzonych przez kadrę. Obecnie w Zakładzie wykonuje swoje rozprawy 5 słuchaczy Szkoły Doktorskiej: mgr Jakub Mikrut, mgr Daniel Buczko, mgr Błażej Cieślik i mgr Hubert Mazurek (II rok) oraz Mateusz Wolszczak (I rok). Swoją rozprawę doktorską kończy także pod opieką pracowników Zakładu mgr Arkadiusz Przybyło.
Dr. hab. Anna Pietranik jest obecnie (kadencja 2020-2024) Dyrektorem Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, a dr hab. Maciej Górka pełni funkcję Dyrektora Międzywydziałowego Studium Ochrony Środowiska.
Pracownicy Zakładu są specjalistami międzynarodowej klasy w zakresie badań petrograficznych i geochemicznych skał i ich sztucznych odpowiedników, a także badań archeometrycznych. Zakład realizuje liczne projekty badawcze, które zapewniają niezbędne zaplecze finansowe na jego działanie. Wszyscy pracownicy Zakładu są znani z publikacji w najważniejszych czasopismach naukowych. Ich wiedza jest podstawą zajęć dydaktycznych prowadzonych przez Zakład.
Zespół badaczy zajmujących się dynamiką i budową geologiczna górnego płaszcza Ziemi należy do najważniejszych grup badawczych w Europie, a prof. Jacek Puziewicz corocznie przewodniczy sesji poświęconej tej tematyce w czasie Europejskiej Unii Nauk o Ziemi (European Geosciences Union EGU). Badania skał płaszcza prowadzimy w Europie, a ostatnio także w Zachodniej Afryce. Pracownicy zakładu zajmują się też badaniami skorupy kontynentalnej i procesów ewolucji związanych z nią magm. Obecnie w międzynarodowym zespole prowadzone są zakrojone na szeroką skalę badania permskich riolitów ze Środkowej Europy.
Część pracowników zakładu prowadzi badania geośrodowiskowe, które dotyczą w głównej mierze stabilności odpadów przemysłowych, możliwości ich wtórnego wykorzystania oraz rozprzestrzenienia i mobilności pierwiastków metalicznych w glebach. W kręgu zainteresowań badaczy ZPE są również problemy związane z klasyczną geochemią izotopową i mineralogią środowiskową, w tym badania pyłowych i gazowych zanieczyszczeń powietrza. Badania archeometryczne prowadzone w Zakładzie obejmują metalurgię (badania metali, żużli, tygli odlewniczych), wytwarzanie ceramiki (naczyniowej, budowlanej) i wykorzystanie surowców skalnych.
Filozofia badań skał prowadzonych w Zakładzie opiera się na przygotowaniu materiału do badań na miejscu oraz wykonywaniu prac analitycznych w czołowych laboratoriach kontynentu. Umożliwia to dostęp do rzadkich technik analitycznych i pracę z danymi najwyższej jakości. Zakład posiada bardzo dobrze wyposażoną pracownię mikroskopii optycznej oraz Skaningowy Mikroskop Elektronowy wyposażony w przystawkę analityczną EDS oraz przystawkę do katodoluminescencji. Dwie napylarki (wysoko- i niskopróżniowa) umożliwiają przygotowanie szerokiej gamy próbek do badań na miejscu i w laboratoriach zewnętrznych.
W pracowniach ZPE znajduje się Spektrometr CRDS, który pozwala na analizy stężeń i składu izotopowego węgla z atmosferycznego CO_2 i CH_4 oraz składu izotopowego węgla z materii organicznej, węglanów i DIC-a w wodzie. Będący na wyposażeniu pracowni ZPE analizator termiczny STA6000 umożliwia badania przemian termicznych skał, minerałów i tworzyw sztucznych, m. in. zabytkowej ceramiki. Zakład posiada również dobrze wyposażone laboratorium biogeochemiczne w pełni przystosowane do kontrolowanej symulacji biowietrzenia (autoklawy, inkubatory, wytrząsarki, spektrofotometr HACH, wirówka mikrobiologiczna, komora laminarny z UV oraz komora fitotronowa do hodowli roślin).
Aktualnie w ZPE jest realizowanych szereg projektów badawczych, finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki (NCN), Ministerstwo Edukacji i Nauki (MEiN) oraz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
Projekty kierowane przez pracowników Zakładu:
| Projekt NCN OPUS 2021/43/B/ST10/01594, okres realizacji 2022 – 2026 | Zachowanie pierwiastków metalicznych w czasie karbonatyzacji skał ultramaficznych i związanych z nimi odpadów górniczych i hutniczych. Budżet 1 431 548 PLN | Kierownik – Jakub Kierczak |
| Projekt NCN OPUS 2021/41/B/ST10/00900, okres realizacji 2022-2026 | Nowy model ewolucji niekratonicznego subkontynentalnego płaszcza litosferycznego Ziemi. Budżet 939 520 PLN | Kierownik – Jacek Puziewicz |
| NCN SONATA 16 2020/39/D/ST10/00861, okres realizacji 2021-2024 | Q-MESA | Mechanizmy Ewolucji Obszarów Piaskowcowych, Centralna i Zachodnia Europa | Wykonawcy: dr Wojciech Bartz, dr hab. Anna Potysz |
| Projekt NCN SONATA 2018/31/D/ST10/00738, okres realizacji 2019-2023 | Czynniki warunkujące stabilność żużli: jednofazowe i wielofazowe podejście eksperymentalne. Budżet 998 600 PLN | Kierownik – Anna Potysz |
Projekty w których pracownicy Zakładu są wykonawcami:
| Projekt NCN SONATINA 2022/44/C/ST10/00112; okres realizacji 2022-2025 | Monitoring środowiska na obszarach wydobycia węgla kamiennego: zastosowanie badań izotopowych strumieni metanu. Budżet (UWr) 137 850 PLN | Konsorcjum AGH i UWr, kierownik Yaroslav Bezyk (AGH w Krakowie), kierownik ze strony UWr – Maciej Górka |
| Projekt Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020 | ACTRIS Infrastruktura do badania aerozoli, chmur oraz gazów śladowych okres realizacji 2021-2023 (oś IV zwiększenie potencjału naukowo-badawczego, działanie 4.2 Rozwój nowoczesnej infrastruktury badawczej sektora nauki). Budżet 17 103 485 PLN | wykonawca Maciej Górka |
Projekty doktorantów Zakładu:
| Projekt NCN PRELUDIUM 2022/45/N/ST10/00879; okres realizacji 2023-2026 | Od serpentynizacji do laterytyzacji – śledzenie ewolucji masywów ultramaficznych poprzez szczegółowe badania magnezytu i związanych z nim węglanów. Budżet 208 820 PLN | Kierownik – Błażej Cieślik |
| Projekt NCN PRELUDIUM 2019/35/N/ST10/00519; okres realizacji 2020-2023 | Kaledoński cykl Wilsona z perspektywy płaszcza litosferycznego – petrologiczny i geochemiczny zapis ze skał ultramaficznych z kompleksów płaszczowin Köli i Seve, Kaledonidy Skandynawskie. Budżet 209 904 PLN | Kierownik – Daniel Buczko |
| Projekt NCN PRELUDIUM 2019/35/N/ST10/04524; okres realizacji 2020-2023 | Stabilne izotopy miedzi i żelaza jako wskaźniki pochodzenia zabytków nieżelaznych – walidacja do badań proweniencji metali. Budżet 209 453 PLN | Kierownik – Katarzyna Derkowska |
| Projekt NCN PRELUDIUM 2018/29/N/ST10/00259; okres realizacji 2019-2024 | Ewolucja płaszcza litosferycznego Ziemi pod NE przedłużeniem rowu górnego Renu (Vogelsberg) i w Masywie Centralnym. Budżet 209 813 PLN | Kierownik – Małgorzata Ziobro-Mikrut |
| Projekt MEiN Diamentowy Grant 0093/DIA/2020/49, okres realizacji 2020-2024 | Procesy kontrolujące budżet pierwiastków chalkofilnych i syderofilnych w skałach płaszcza litosferycznego o zróżnicowanej historii geochemicznej. Budżet 220 000 PLN | Kierownik – Hubert Mazurek |
| Projekt MEiN Diamentowy Grant DI2018 024748, okres realizacji 2019-2023 | Porównanie ewolucji geochemicznej i petrologii ogniw płaszczowych o genezie ryftowej (masyw Puke) i nadsubdukcyjnej (masyw Kukesi) z ofiolitu Mirdita (N Albania). Budżet 218 577 PLN | Kierownik – Jakub Mikrut |
